Terapia indywidualna, Terapia Par - Jarosław LisRozkwit w relacji - Relacja w rozkwicie.
Terapia indywidualna, Terapia Par - Jarosław Lis
Czym charakteryzuje się lękowy styl przywiązania? Osoby z lękowym stylem przywiązania bardzo często panicznie boją się odrzucenia. Może także objawiać się zazdrością, która pod spodem kryje właśnie obawę przed samotnością. Lęk ten jest bardzo ogromny i może być wywołany różnymi zachowaniami partnera, partnerki. Poniżej opiszę dla Ciebie czym jest lękowy styl przywiązania, w jaki sposób może się objawiać w związku oraz, co można zrobić aby sobie z nim poradzić w przypadku gdy jesteśmy osobą z lękowym stylem przywiązania bądź jesteśmy w taką osobą związku.
Jest możliwość zmiany Twojego stylu przywiązania na bezpieczny poprzez wewnętrzną pracę nad ranami, które mogły się pojawić w pierwszych kilku latach Twojego życia.
Obecne lęki i obawy są ich objawami a praca u źródeł pozwoli Ci poczuć się pewniej w życiu i Twojej relacji.
Styl przywiązania według teorii przywiązania (attachment theory) wykształca się w pierwszych latach życia dziecka i wpływa znacząco na sposób w jaki dana osoba buduje więzi z innymi osobami oraz jak reaguje na zmienność sytuacji w relacjach.
W podstawowej teorii przywiązania wyróżnia się 4 style przywiązania lękowy, unikający, ambiwalentny oraz styl bezpieczny.
Lękowy styl przywiązania jest to pewien sposób patrzenia na świat oraz funkcjonowania w relacjach z innymi osobami, charakteryzujący się negatywnym postrzeganiem siebie oraz negatywnym postrzeganiem otoczenia.
Najczęściej występującą kombinacją w stylu lękowym jest obniżona samoocena, która w połączeniu z poczuciem niestabilności otoczenia daje właśnie lękowe zachowania i reakcje na otaczający świat.
Według teorii przywiązania lękowy styl przywiązania powstaje na skutek nie zapewnionego poczucia bezpieczeństwa w relacji w połączeniu z niedostępnością emocjonalną / fizyczną matki lub innego głównego opiekuna dziecka.
W wyniku tej niezaopiekowanej potrzeby bezpieczeństwa, w dziecku wytwarza się bardzo silne przekonanie, że nie jest wystarczająco dobre aby zasługiwać na miłość. Co ostatecznie może przerodzić się w lęk przed byciem odrzuconą/odrzuconym w dorosłych relacjach oraz może się objawiać także w nieromantycznych relacjach (praca, przyjaźnie).
Najczęściej osoby z lękowym stylem przywiązania charakteryzują się niską samooceną, niskim poczuciem własnej wartości (pomimo wielu osób mówiących im jak dobrymi specjalistami są w swojej dziedzinie) i jednocześnie stawiają swoich partnerów na piedestał potęgując swoje poczucie niskiej wartości. Ze względu na niskie poczucie własnej wartości, które u osób z tym stylem jest niezwykle częste i silne, bardzo często osoby te przejawiają także lęk związany z niestabilnością związku/relacji.
Niedostępność emocjonalna może być związana czasami w wyniku potrzeby umieszczenia dziecka w inkubatorze ( w przypadku np. wcześniaków) powikłaniami związanymi z porodem (np. mama dziecka musi pozostać dłużej w szpitalu niż dziecko) . Niedostępność może być także spowodowana emocjonalnymi trudnościami wynikającymi np. z depresji poporodowej, dużą ilością godzin pracy rodziców, czy niestabilnością emocjonalną związaną np. z uzależnieniem jednego lub obojga rodziców, chorobą psychiczną.
Dodatkowo do niedostępności emocjonalnej może się dołożyć brak bezpieczeństwa fizycznego spowodowany np. przemocą w rodzinie, czy nieumiejętnością odpowiedniego reagowania na emocje dziecka np. złoszczenie się rodzica na lęki dziecka, częste wybuchy złości w trakcie kłótni rodziców, niestabilność emocji z jakimi rodzic pojawia się w obecności dziecka (np. chaotyczność emocjonalna przy powrocie z pracy), sztywne i nieznoszące sprzeciwu reguły narzucane przez rodzica, nieznajomość reguł wymierzania kar, brak rozmów n/t konsekwencji zachowań dziecka.
Podsumowując, dziecko w związku z powyższymi przeżyciami, może wykształcić poczucie niskiej wartości, brak pewności siebie, obawy co do stabilności relacji z osobami przywiązania ( rodzice, a później partnerzy, znajomi, praca)
Lękowość została zaobserwowana w trakcie wykonywania eksperymentu „strange situation experiment” gdzie badacze obserwowali charakterystyczne zachowania dzieci z lękowym stylem przywiązania.
Po pierwsze – dziecko w pierwszej fazie oswajania się z nowym otoczeniem, nie przejawia większego zainteresowania otoczeniem, chroni się za to mocno w objęciach mamy, pozostaje blisko, nie oddala się.
Po drugie – badacze zaobserwowali silną reakcję lękową u dziecka kiedy mama lub osoba opiekująca wychodzi z pokoju i pozostawia dziecko same.
Po trzecie – po powrocie mamy lub opiekuna, dziecko przez dłuższy czas nie potrafi się uspokoić mocno przylegając do mamy bądź okazuje objawy złości, także pomimo uspakajania przez rodzica.
Takie reakcje według teorii przywiązania mogą być spowodowane tym, że dziecko może nie mieć zaufania do stałości obecności rodzica – stąd silna potrzeba przebywania blisko i nieoddalania się od rodzica. To zmniejszone zaufanie może być przyczyną większego stresu dziecka w przypadku nieobecności opiekuna i większej trudności w uspakajaniu się, kiedy rodzic powróci.
Brak zaufania do stałości rodzica może być spowodowany tym, że rodzic może wracać w różnych stanach emocjonalnych nie zawsze reagując bezpiecznie na stres okazywany przez dziecko w wyniku nieobecności – np. rodzic mógł za często reagować złością na płacz czy przestrach dziecka albo mógł zbyt często reagować chaotycznie.
Podsumowując, osoby ze stylem lękowym często:
Osoby z lękowym stylem przywiązania często nie potrafią stawiać własnych ani przestrzegać granic innych osób.
Bardzo często nie potrafią powiedzieć komuś „nie”, wyrazić bezpiecznie słów krytyki gdyż z jednej strony obawiają się bycia odrzuconymi przez partnerów. Z drugiej strony długo dusząc i minimalizując swoje własne potrzeby przeważnie w wyniku skumulowanej frustracji wyrażają słowa krytyki w zbyt późnym etapie frustracji, czyli podchodzą do rozmowy w zbyt dużych emocjach z tendencją do odbierania wszystkiego osobiście.
Skumulowane i niewyrażone emocje powodują dodatkowe rozchwianie w relacji i mogą przyczyniać się do bardzo gwałtownych sprzeczek.
Często ze względu na brak przestrzeni aby usłyszeć odmienne zdanie albo opinię różnice w relacji są odbierane jako „wszystko albo nic”, każda różnica traktowana jako koniec relacji.
Konfrontowanie się z czyimś odmiennym zdaniem jest bardzo trudne ze względu na nieustającą obawę przed byciem opuszczonym/opuszczoną. Często nawet najmniejsza kłótnia czy sprzeczka jest postrzegana jako zagrożenie końca relacji. Prowadzi to często do podporządkowywania się drugiej osobie, braku własnego zdania, rezygnacji z własnych wartości, marzeń w życiu (niezasługiwanie)
Ze względu na obawę przed byciem opuszczoną/opuszczonym kolejną charakterystycznym zachowaniem jest nadmierna czujność w relacji. Każda najmniejsza odchyłka może urosnąć do rangi rozpadu w związku. Co może być męczące dla drugiej osoby w relacji.
Przekonanie, że nie zasługują na miłość, może prowadzić do życia w niezadowalających relacjach tylko po to aby nie czuć samotności. W połączeniu z niską samooceną mogą żyć w przekonaniu, że nigdy nikogo innego nie znajdą i to jest jedyna osoba, z którą lepiej pozostać, niż zaryzykować bycie w samotności.
Dosyć szybko potrafią zawiązywać relacje, także na odległość, dając z siebie wszystko co tylko mogą (co nie zawsze jest odbierane pozytywnie ze względu np. na 5 różnych języków miłości, czy doświadczenia życiowe drugiej osoby w relacji).
Często jednak zdarza się, że idealizują drugą osobę, starając się nie dostrzegać negatywnych cech bojąc się życia w samotności. Wolę już żyć z tą osobą, niż żyć samotnie. Może to dodatkowo prowadzić do frustracji, której źródeł podświadomie „nie chcą” dostrzec. Idealizacja partnera/partnerki w przypadku rozstania może prowadzić do dalszego bólu związanego z utratą relacji, przeciągającego się cierpienia, wciągania siebie w obniżający nastrój wewnętrzny krytycyzm – to moja wina, że mnie zostawiono – na pewno coś źle zrobiłem i powinienem się inaczej zachować.
Znalezienie kolejnego związku jednak przysporzy podobnych problemów w nowej kombinacji, ze względu na wciąż aktywne i niezaleczone rany z okresu dzieciństwa, które osoba ze stylem lękowym może pożegnać na skutecznej terapii.
Z pozytywnych aspektów, osoby ze stylem lękowym przeważnie są wrażliwe na potrzeby swoich partnerów. Mają dosyć dużą potrzebę bliskości i bezpieczeństwa. Często poszukują głębokich kontaktów. Dosyć łatwo nawiązują relacje z innymi chociaż na poziomie, gdzie mogą tracić z oczu swoje własne potrzeby. Często myślą o drugiej osobie, starają się także o tym informować drugą osobę. Poszukują bliskości i zjednoczenia z drugą osobą dążąc do maksymalnego stopienia, co może być często przytłaczające dla drugiej osoby i wywoływać reakcje unikowe.
Kiedy jednak czas rozłąki się wydłuża lub zaczynają postrzegać oddalenie partnera. Ich systemy obronne mogą uruchamiać tzw. „zachowania protestacyjne” – zbyt częste poszukiwanie kontaktu, lęki, trudności w koncentracji na życiu poza relacją, żądania bliskości, zagrywki mające na celu wywołanie zazdrości u bliskiej osoby. Mogą także przesadnie się nie odzywać cierpiąc w środku katusze i lęki – skoro on się nie odzywał przez 3 godziny, to ja się nie odezwę przez 6 godzin – niech zobaczy jakie to bolesne.
Według Johna Bowlby, wytworzony za dzieciństwa styl przywiązania będzie nam towarzyszyć do końca życia. Jednakże badania pokazują obraz, ze ok. 30% przypadków zmienia swój styl przywiązania jeśli trafią na odpowiednią osobę w relacji – w tym przypadku jeśli osoba będzie przejawiać bezpieczny styl przywiązania. Dodatkową szansę daje nam odbycie procesu terapeutycznego. W niektórych przypadkach silnych objawów lękowych można się wspierać zastosowaniem farmakologicznych środków antydepresyjnych czy uspakajających, które może przepisać psychiatra.
Dużo jednak zależy od ilości włożonego wysiłku i chęci zmiany – gdyż lęk przed odkryciem co mogło spowodować nasz styl przywiązania często odbiera chęci do podjęcia wyzwania terapią. Na szczęście pojawiają się terapie, które w szybki i bezpieczny sposób potrafią pomóc osobom z lękowym stylem przywiązania.
Dużo jednak zależy od ilości włożonego wysiłku i chęci zmiany – gdyż lęk przed odkryciem co mogło spowodować nasz styl przywiązania często odbiera chęci do podjęcia wyzwania terapią. Na szczęście pojawiają się terapie, które w szybki i bezpieczny sposób potrafią pomóc osobom z lękowym stylem przywiązania.
Samoobserwacja, mindfulness.
Aby złagodzić charakterystyczne własne zachowania lękowe warto jest poznać co je wywołuje. Czyli metoda samopoznania, samoobserwacji, analizy naszych wcześniejszych przypadków, kiedy pojawiły się reakcje lękowe. Może lęki są powodowane stresem przed podróżami i rozłąką z drugą osobą? Może obciążenie w pracy i brak wolnego czasu aby móc spędzić go z partnerem powodują obawy przed rozpadem relacji? Może przebodźcowanie w wychowaniu dzieci? Trudny szef lub projekt w pracy pobudzają lęki przed niepowodzeniem a co za tym idzie porzuceniem przez najbliższą osobę?
Bardzo dobre efekty daje praca z traumatycznymi przeżyciami z dzieciństwa. Kiedy poczujesz, że nie jesteś uszkodzoną osobą, że tworzysz całość, która potrzebuje tylko odkopać swoje wewnętrzne piękno.
Przestaniesz się obawiać porzucenia, albo dramatycznie podniesie się Twoje poczucie wartości. Przestaniesz poszukiwać miłości w miejscach, w których jej nie dostaniesz . Poczujesz, że masz wartość sam/sama w sobie i nie potrzebujesz jej poszukiwać z zewnątrz.
Skupianie się na faktach.
Jedną z bardzo ważnych umiejętności, jakie mogą pomóc w życiu codziennym jak i w relacji jest umiejętność odróżniania faktów od nadinterpretacji, do których style pozabezpieczne są skłonne w nadmiarze.
Umiejętność powstrzymania własnej interpretacji sytuacji do momentu aż uda się porozmawiać z drugą osobą, może zażegnać wiele konfliktów jeszcze zanim się pojawią. Umiejętność komunikacji jest bardzo ważnym elementem każdego związku czy relacji. Dodatkowo nauka naprawiania sytuacji po kłótni pozwala zwiększać zaufanie w relacji i budować trwalsze związki.
Umiejętność dostrzegania oraz regulowania swoich emocji za pomocą różnych technik, które można się nauczyć dodatkowo pozwala na łatwiejsze i spokojniejsze życie.
Ekstremalne emocje
Bardzo często osoby ze stylem lękowym łączą się w związkach z osobami o stylu unikowym. Kiedy osoby z tymi dwoma stylami się „sprzęgną” dochodzi do tzw. aktywacji systemów obronnych obu osób, które napędzają spiralę emocji. Niewyrażone emocje kumulują się w obojgu partnerów i powstaje polaryzacja bardzo mocno przyciągająca oboje do siebie a jednocześnie niezwykle bolesna psychicznie.
Ta polaryzacja według partnerów jest wskaźnikiem jak bardzo się kochają, jednakże w rzeczywistości w grę wchodzą uruchomione na pełnych obrotach zachowania protestacyjne stylu lękowego i zachowania unikowe stylu unikowego.
Związki unikowo-lękowe są według Amira Levine – „Partnerstwo bliskości” jednymi z najbardziej bolesnymi i najdłużej trwającymi relacjami.
Dla porównania, gdyby którykolwiek z partnerów wszedł w relację z osobą „bezpieczną”, zdezaktywowany system obronny lękowy byłby interpretowany jako brak chemii między partnerami – a co za tym idzie – brak uczucia i miłości.
Dostrzeżenie tej różnicy jako pozytywnego aspektu relacji możliwe jest jednak przeważnie dopiero po przebyciu odpowiedniej terapii.
Z punktu widzenia Terapii Relacyjnej.
W trakcie pracy z parami czy indywidualnie w gabinecie, dzielę się takim stwierdzeniem:
„Wybieramy sobie osobę do relacji, na tyle podobną do domowych warunków, że będziemy mogli odtwarzać nasze rany z dzieciństwa, ale ta osoba zazwyczaj jest na tyle odmienna, aby dać nam szansę na nową wspaniałą relację.”
Osoby z lękowym stylem przywiązania bardzo często panicznie boją się odrzucenia. Może także objawiać się zazdrością, która pod spodem kryje właśnie obawę przed samotnością. Lęk ten jest bardzo ogromny i może być wywołany różnymi zachowaniami partnera, partnerki.
Osoby z lękowym stylem przywiązania przejawiają tak zwane strategie aktywujące skłaniające Cię do robienia poniższych rzeczy, kiedy czujesz oddalenie się partnera. Są to między innymi:
Myśli i uczucia, które skłaniają Cię do szukania bliskości z partnerem: